Abstracts
Abstract
The aim of this article is to analyze and confront the two conceptions—Polish and Hungarian—of Antemurale Christianitatis developed in the late fifteenth century. It is based, in the first part, on the published correspondence between King Matthias Corvinus of Hungary (1458–90) and Pope Sixtus IV (1471–84). These documents are interesting because they allow us to follow the duplicity of the policies practised by Matthias. Taking advantage of his involvement in the struggle against the Turks, the Hungarian king sought to attain other goals. The second part of the article is based on the political works of an Italian humanist living in Poland, Philippus Buonaccorsi, called Callimachus. I compare the attitudes of two then-hostile kingdoms, which earlier (in the time of Władysław Warneńczyk, d. 1444) and later (in the time of Władysław Jagiellończyk, d. 1516, and his son Ludwik, d. 1526) were connected by personal union and dynastic ties, respectively, towards the problem of Antemurale.
Résumé
Cet article se donne pour fin d’analyser et de confronter les deux conceptions – polonaise et hongroise – de l’Antemurale Christianitatis développées à la fin du XVe siècle. Il se base, dans la première partie, sur la correspondance publiée entre le roi Matthias Corvinus de Hongrie (1458-90) et le pape Sixte IV (1471-84). Ces documents sont intéressants, car ils nous permettent de suivre la duplicité des politiques pratiquées par Matthias. Profitant de son implication dans la lutte contre les Turcs, le roi hongrois cherchait à atteindre d’autres buts. La deuxième partie de l’article s’appuie sur les travaux politiques d’un humaniste italien vivant en Pologne, Philippus Buonaccorsi, dit Callimaque. Nous comparons l’attitude de deux royaumes alors ennemis, qui furent plus tôt (à l’époque de Władysław Warneńczyk, décédé en 1444) et demeurèrent plus tard (à l’époque de Władysław Jagiellończyk, décédé en 1516, et de son fils Ludwik, décédé en 1526) liés par une union personnelle et des liens dynastiques respectivement, face au problème de l’Antemurale.
Appendices
Bibliography
- Acta Tomiciana: Epistole, legationes, responsa, actiones, res geste serenissimi Principis Sigismundi Primi, Regis Polonie et Magni Ducis Lithuanie, Russie, Prussie, Masovie Domini. Vol. 1. Posnaniae: Biblioteka Kórnicka, 1852.
- Artner, Edgár. Hungary as Propugnaculum of Western Christianity: Documents from the Vatican Secret Archives (ca. 1214–1606). Edited by Kornél Szovák, József Török, and Péter Tusor. Budapest: Pázmány Péter Katolikus Egyetem, 2004.
- Babinger, Franz. Z dziejów imperium Osmanów: Sułtan Mehmed Zdobywca I jego czasy. Warsaw: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1977.
- Baczkowski, Krzysztof. “Callimaco e le ambascerie veneziane in Polonia negli anni ’70 dei XV secolo.” In Viaggio in Italia e viaggio in Polonia, edited by Danuta Quirini-Popławska, 43–52. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 1994.
- Baczkowski, Krzysztof. “Maciej Korwin, król Węgier (1458–1490) w opinii historiografii staropolskiej.” In Aetas media, aetas moderna: Studia ofiarowane profesorowi Henrykowi Samsonowiczowi w siedemdziesiątą rocznicę urodzin, 363–74. Warsaw: Instytut Historyczny Uniwersytetu Warszawskiego, 2000.
- Baczkowski, Krzysztof. Między czeskim utrakwizmem a rzymską ortodoksją, czyli walka Jagiellonów z Maciejem Korwinem o koronę czeską w latach 1471–1479. Oświęcim: Napoleon V, 2014.
- Baczkowski, Krzysztof. “Państwa Europy środkowo-wschodniej wobec antytureckich projektów Innocentego VIII (1484–1492).” Nasza Przeszłość 74 (1990): 207–35.
- Baczkowski, Krzysztof. “Stosunki między elitami władzy Polski i Węgier na przełomie XV i XVI wieku.” Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego 1262, no. 130 (2003): 75–86.
- Baczkowski, Krzysztof. Walka o Węgry w latach 1490–1492: Z dziejów rywalizacji habsbursko-jagiellońskiej w basenie środkowego Dunaju. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 1995.
- Bárány, Attila. “The Crusading Letters of Matthias Corvinus.” In Christian-Muslim Relations: A Bibliographical History. Vol. 5, 1350–1500, edited by David Thomas and Alexander Mallett, 572–88. Leiden: Brill, 2013. https://doi.org/10.1163/9789004252783.
- Bárány, Attila. “Matthias’ European Diplomacy in the 1480s.” In Matthias and His Legacy: Cultural and Political Encounters between East and West, edited by Attila Bárány and Attila Györkös, 365–92. Debrecen: University of Debrecen, 2009.
- Biskup, Marian, and Karol Górski. Kazimierz Jagiellończyk: Zbiór studiów o Polsce drugiej połowy XV wieku. Warsaw: Polskie Wydawnictwo Naukowe, 1987.
- Biskup, Marian, and Gerard Labuda. Dzieje Zakonu Krzyżackiego w Prusach. Gospodarka-społeczeństwo-państwo-ideologia. Gdańsk: Wydawnictwo Morskie, 1986.
- Bizaro, Petrus. Rerum Persicarum historia, initia gentis, mores, instituta, resque gestas ad haec usque tempora complectens […]. Frankfurt: Marnius, 1601.
- Borkowska, Urszula. “The Ideology of ‘Antemurale’ in the Sphere of Slavic Culture (13th–17th Centuries).” In The Common Christian Roots of the European Nations: An International Colloquium in the Vatican, 1206–21. Vol. 2. Florence: Le Monnier, 1982.
- Bremer, Thomas, ed. Religion and the Conceptual Boundary in Central and Eastern Europe: Encounters of Faiths. London: Palgrave Macmillan, 2008.
- Bujak, Franciszek. “Kallimach i znajomość państwa tureckiego w Polsce około początku XVI wieku.” In Studia geograficzno-historyczne, 114–29. Warsaw: Gebethner i Wolff, 1925.
- Callimachus, Philippus. Ad Innocentium VIII de bello Turcis inferendo oratio. Edited by Irmina Lichońska and Tadeusz Kowalewski. Warsaw: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1964.
- Callimachus, Philippus. De his quae a Venetis tentata sunt Persis ac Tartaris contra Turcos movendis. Edited by Andrzej Kempfi, Tadeusz Kowalewski, and Maria Cytowska. Warsaw: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1962.
- Callimachus, Philippus. Epistulae selectae. Edited by Irmina Lichońska, Gabriela Pianko, and Tadeusz Kowalewski. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1967.
- Cieszyński, Nikodem. Polska przedmurzem chrześcijaństwa. Poznań: self published, 1916.
- Codex epistolaris saeculi decimi quinti. Vol. 3. Edited by Anatol Lewicki. Kraków: Akademia Umiejętności, 1894.
- Contarini, Ambrogio. Viaggio ad Usun Hassan re di Persia. Venice: Hannibal Foxius, 1487.
- Czamańska, Ilona. Mołdawia i Wołoszczyzna wobec Polski, Węgier i Turcji w XIV i XV w. Poznań: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza, 1996.
- Czamańska, Ilona. “Mołdawia i Wołoszczyzna w stosunkach polsko-tureckich XV–XVII wieku.” Balcanica Poznaniensia 4 (1989): 301–11.
- Elekes, Lajos. Hunyadi János. Budapest: Akad. Kiadó, 1951.
- Gałaj-Dempniak, Renata. Propaganda wojenna w Rzeczypospolitej w świetle literatury staropolskiej w XVI–XVII wieku. Szczecin: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, 2008.
- Garbacik, Józef. “Problem turecki w polityce państw europejskich na przełomie XV i XVI wieku.” In VIII Powszechny Zjazd Historyków Polskich w Krakowie 14–17 września 1958: Referaty i dyskusja, III, Historia Polski od połowy XV do połowy XVIII wieku, edited by Kazimierz Lepszy, 35–60. Warsaw: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1960.
- Gawęda, Stanisław, Krystyna Pieradzka, Julia Radziszewska, and Jan Dąbrowski, eds. Rozbiór krytyczny Annalium Poloniae Jana Długosza z lat 1385–1444. Vol. 2. Wrocław: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, 1965.
- Górka, Olgierd. “Białogród i Kilia a wyprawa r. 1497.” Sprawozdania z posiedzeń Towarzystwa Naukowego Warszawskiego 25 (1932): 1–25.
- Górski, Karol. Zakon Krzyżacki a powstanie państwa pruskiego. Wrocław: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, 1977.
- Graciotti, Sante. “Polskie przedmurze we Włoszech w XVI i XVII wieku: O barokowej ewolucji pewnego mitu.” In Od Renesansu do Oświecenia, 61–78. Vol. 1. Warsaw: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1991.
- Held, Joseph. Hunyadi: Legend and Reality. New York: Columbia University Press, 1985.
- Historia dyplomacji polskiej. Vol. 1, Połowa X w.–1572. Edited by Marian Biskup. Warsaw: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1982.
- Housley, Norman. “Matthias Corvinus and Crusading.” In Worlds in Change: Church Union and Crusading in the Fourteenth and Fifteenth Centuries, edited by Christian Gastgeber, Ioan-Aurel Pop, Oliver Jens Schmitt, and Alexandru Simon, 239–50. Cluj-Napoca: Romanian Academy, Center for Transylvanian Studies; IDC Press, 2009.
- Işiksel, Güneş. “Friendship and the Principle of Good Neighbourhood between Bayezid II and Matthias Corvinus.” In Matthias Corvinus und seine Zeit: Europa am Übergang vom Mittelalter zur Neuzeit zwischen Wien und Konstantinopel, edited by Christian Gastgeber, Ekaterini Mitsiou, Ioan-Aurel Pop, Mihailo St. Popović, Johannes Preiser-Kapeller, and Alexandru Simon, 33–36. Vienna: Verlag der Österreichischen Akademie der Wissenschaften, 2011.
- Knoll, Paul W. “Poland as ‘Antemurale Christianitatis’ in the Late Middle Ages.” The Catholic Historical Review 60, no. 3 (October 1974): 381–404. https://www.jstor.org/stable/25019573.
- Kolodziejczyk, Dariusz. “Entre l’antemurale Christianitatis et la raison d’État: L’idée de croisade en Pologne aux XVe et XVIe siècles.” In L’Europe centrale au seuil de la modernité: Mutations sociales, religieuses et culturelles. Autriche, Bohême, Hongrie et Pologne, fin du xive–milieu du XVIe siècle, edited by Marie-Madeleine de Cevins, 19–26. Rennes: Presses universitaires de Rennes, 2010. https://books.openedition.org/pur/105140.
- Kołodziejczyk, Dariusz. Ottoman-Polish Relations (15th–18th Centuries). Leiden: Brill, 2000. https://doi.org/10.1163/9789004507562.
- Konarski, Kazimierz. Polska jako przedmurze Europy wobec Wschodu. Warsaw: M. Arct, 1918.
- Korczak, Lidia. “Wielkie Księstwo Litewskie wobec prób Królestwa Polskiego uformowania koalicji antytureckiej pod koniec XV wieku (aspekt dyplomatyczny).” In Polska wobec wielkich konfliktów w Europie nowożytnej: Z dziejów dyplomacji i stosunków międzynarodowych w XV–XVIII wieku, edited by Ryszard Skowron, 13–22. Kraków: Societas Vistulana, 2009.
- Krzyżaniakowa, Jadwiga. “Polska – ‘antemurale christianitatis’ – polityczne i ideologiczne podstawy kształtowania się idei.” In Docendo Discimus: Studia historyczne ofiarowane profesorowi Zbigniewowi Wielgoszowi w siedemdziesiątą rocznicę urodzin, edited by Krzysztof Kaczmarek and Jarosław Nikodem, 295–315. Poznań: Instytut Historii UAM, 2000.
- Kubinyi, András. “Matthias Corvinus: The Man and the King.” In Worlds in Change: Church Union and Crusading in the Fourteenth and Fifteenth Centuries, edited by Christian Gastgeber, Ioan-Aurel Pop, Oliver Jens Schmitt, and Alexandru Simon, 131–34. Cluj-Napoca: Romanian Academy, Center for Transylvanian Studies; IDC Press, 2009.
- Kubinyi, András. Matthias Rex. Budapest: Balassi, 2008.
- Liber quitanciarum regis Casimiri ab a. 1484 ad 1488. Vol. 2. Edited by Adolf Pawiński. Warsaw: Gebethner i Wolff, 1897.
- Magyar Diplomácziai Emlékek Mátyás király korábol, 1458–1490. Vols. 1–4. Edited by I. Nagy and A. Nyary. Budapest: Magyar Tudományos Akadémia, 1875–78.
- Małowist, Marian. Kaffa, kolonia genueńska na Krymie i problem wschodni w latach 1453–1475. Warsaw: Towarzystwo Miłośników Historii, 1947.
- Matricularum Regni Poloniae summaria, excussis codicibus, qui in Chartophylacio Maximo Varsoviensi asservantur. Vol. 1, Casimiri IV regis tempora complectens (1447–1492). Edited by Theodorus Wierzbowski. Varsovia: Typis Officinae C. Kowalewski, 1905.
- Mátyás király levelei, 1458–1490. Vols. 1–2. Edited by V. Fraknói. Budapest: Magyar Tudományos Akadémia, 1893–95.
- Meserve, Margaret. Empires of Islam in Renaissance Historical Thought. Cambridge, MA: Harvard University Press, 2008. https://doi.org/10.4159/9780674040953.
- Monumenta Vaticana Historiam Regni Hungariae Illustrantia. Vol. 1, bk. 6, Mathiae Corvini Hungariae regis Epistolae ad Romanos Pontifices datae et ab eis acceptae. Budapest: Franklin-Társulat Nyomdája, 1891.
- Morawiec, Małgorzata. “Antemurale christianitatis: Polen als Vormauer des christlichen Europa.” Jahrbuch für Europäische Geschichte 2 (2001): 249–60.
- Nehring, Karl. “Angaben zu einer unveröffentlichten Kopie eines Registers aus der Kanzlei von Matthias Corvinus.” Levéltári Közlemények 43 (1972): 85–96.
- Nehring, Karl. “Bemerkungen zu Legitimitätsvorstellungen bei Matthias Corvinus.” Ungarn Jahrbuch 10 (1979): 109–19.
- Nehring, Karl. “Die Bestände italienischer Archive zur ungarischen Geschichte in der zweiten Hälfte des 15. Jahrhunderts.” Ungarn Jahrbuch 2 (1970): 155–60.
- Nehring, Karl. Matthias Corvinus, Kaiser Friedrich III, und das Reich: Zum hunyadisch-habsburgischen Gegensatz im Donauraum. Munich: Oldenbourg, 1975.
- Nehring, Karl. “Quellen zur ungarischen Aussenpolitik in der zweiten Hälfte des 15. Jahrhunderts.” Levéltári Közlemények 47 (1976): 87–120, 247–67.
- Niemczyk-Wiśniewska, Katarzyna. “Ideologia ‘przedmurza chrześcijaństwa’ jako przykład propagandy w walce z Imperium Osmańskim.” Średniowiecze Polskie i Powszechne 14, no. 18 (2022): 210–15.
- Olszewski, Henryk. “Ideologia Rzeczypospolitej – przedmurza chrześcijaństwa.” Czasopismo Prawno-Historyczne 35, no. 2 (1983): 1–19.
- Papp, Sándor. “Stephen the Great, Matthias Corvinus and the Ottoman Empire (1475–1478).” In Worlds in Change: Church Union and Crusading in the Fourteenth and Fifteenth Centuries, edited by Christian Gastgeber, Ioan-Aurel Pop, Oliver Jens Schmitt, and Alexandru Simon, 367–90. Cluj-Napoca: Romanian Academy, Center for Transylvanian Studies; IDC Press, 2009.
- Pawiński, Adolf. Jana Ostroroga żywot i pismo “O Naprawie Rzeczypospolitej”: Studyum z literatury politycznej XV wieku. Warsaw: S. Orgelbrand, 1884.
- Pilat, Liviu, and Ovidiu Cristea. The Ottoman Threat and Crusading on the Eastern Border of Christendom during the 15th Century. Leiden: Brill, 2018. https://doi.org/10.1163/9789004353800.
- Ptaśnik, Jan. Kultura włoska wieków średnich w Polsce. Warsaw: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1959.
- Quirini-Popławska, Danuta. “Próby nawiązania antytureckiego porozumienia genueńsko-polsko-tatarskiego w latach 1480–1481.” In Historia vero testis temporum: Księga jubileuszowa poświęcona Profesorowi Krzysztofowi Baczkowskiemu w 70. rocznicę urodzin, ed. Janusz Smołucha, 179–99. Kraków: Towarzystwo Naukowe Societas Vistulana, 2008.
- Rázsó, Gyula. Die Feldzüge des Königs Matthias Corvinus in Niederösterreich 1477–1490. Vienna: Osterreichischer Bundesverlag, 1973.
- Rázsó, Gyula. “Die Türkenpolitik Matthias Corvinus.” Acta Historica Academiae Scientiarum Hungaricae 32, no. 1–2 (1986): 3–50.
- Schmitt, Oliver Jens. “Matthias Corvinus und Skanderbeg oder die jahrzehntelange Allianz der Häuser Hunyadi und Kastriota im Krieg mit den Osmanen.” In Matthias Corvinus und seine Zeit: Europa am Übergang vom Mittelalter zur Neuzeit zwischen Wien und Konstantinopel, edited by Christian Gastgeber, Ekaterini Mitsiou, Ioan-Aurel Pop, Mihailo St. Popović, Johannes Preiser-Kapeller, and Alexandru Simon, 9–14. Vienna: Verlag der Österreichischen Akademie der Wissenschaften, 2011.
- Simon, Alexandru. “The Ottoman–Hungarian Crisis of 1484: Diplomacy and Warfare in Matthias Corvinus’ Local and Regional Politics.” In Matthias and His Legacy: Cultural and Political Encounters between East and West, edited by Attila Bárány and Attila Györkös, 405–36. Debrecen: University of Debrecen, 2009.
- Skoczek, Józef. Legenda Kallimacha w Polsce. Lviv: Towarzystwo Naukowe, 1939.
- Smołucha, Janusz. “Między Warną a Mohaczem: Zagrożenie tureckie w Polsce w świetle wybranych traktatów.” Studia Historyczne 38, no. 4 (1995): 459–79.
- Smołucha, Janusz. Papiestwo a Polska w latach 1484–1526: Kontakty dyplomatyczne na tle zagrożenia tureckiego. Kraków: Societas Vistulana, 1999.
- Spieralski, Zdzisław. Awantury mołdawskie. Warsaw: Wiedza Powszechna, 1967.
- Srodecki, Paul. “Antemurale-Based Frontier Identities in East Central Europe and Their Ideological Roots in Medieval/Early Modern Alterity and Alienity Discourses.” In Collective Identity in the Context of Medieval Studies, edited by Michaela Antonín Malaníková and Robert Antonín, 97–120. Ostrava: University of Ostrava, 2016.
- Srodecki, Paul. Antemurale Christianitatis: Zur Genese der Bollwerksrhetorik im östlichen Mitteleuropa an der Schwelle vom Mittelalter zur Frühen Neuzeit. Husum: Matthiesen Verlag, 2015.
- Srodecki, Paul. “Panegyrics and the Legitimisation of Power: Matthias Corvinus and the Humanist Court Historiography.” In Hungary and Hungarians in Central and Eastern European Narrative Sources (10th–17th Centuries), edited by Dániel Bagi, Gábor Barabás, Márta Font, and Endre Sashalmi, 173–87. Pécs: University of Pécs, 2019.
- Srodecki, Paul. “ ‘Universe christiane reipublice validissima propugnacula’: Jagiellonian Europe in Bulwark Descriptions around 1500.” In The Jagiellonians in Europe: Dynastic Diplomacy and Foreign Relations, edited by Attila Bárány, 57–74. Debrecen: “Lendület” Hungary in Medieval Europe Research Group, 2016.
- Srodecki, Paul. “Władysław III and the Polish-Hungarian Bulwark topoi against the Background of the Ottoman Threat in the 15th Century.” In Hungaro-Polonica: Young Scholars on Medieval Polish-Hungarian Relations, edited by Dániel Bagi, Gábor Barabás, and Zsolt Máté, 327–56. Pécs: Történészcéh Egyesület, 2016.
- Stachoń, Bolesław. Polityka Polski wobec Turcji i akcji antytureckiej w wieku XV do utraty Kilii i Białogrodu (1484). Oświęcim: Napoleon V, 2015.
- Stachoń, Bolesław. “Polska wobec weneckich projektów użycia Persów i Tatarów przeciw Turcji w 2 poł. XV wieku.” In Prace historyczne wydane ku uczczeniu 50-lecia Akademickiego Koła Historyków Uniwersytetu Jana Kazimierza we Lwowie, 1878–1928, 147–72. Lviv: Akademickie Koło Historyków, 1929.
- Szende, Katalin. “ ‘Proud Vienna suffered sore…’: Matthias Corvinus and Vienna 1457–1490.” In Matthias Corvinus, the King: Tradition and Renewal in the Hungarian Royal Court 1458–1490, edited by Péter Farbaky, Enikő Spekner, Katalin Szende, and András Végh, 281–391. Budapest: Budapest History Museum, 2008.
- Tafiłowski, Piotr. “Anti-Turkish Correspondence between Matthias Corvinus and Pope Sixtus IV: A Contribution to the History of Propaganda in the International Relations in the Late Middle Ages.” Rocznik Orientalistyczny 66, no. 22 (2013): 14–31.
- Tafiłowski, Piotr. “Anti-Turkish Literature in 15th–16th Century Europe.” Tarih İncelemeleri Dergisi 30, no. 1 (2015): 231–80.
- Tafiłowski, Piotr. “Imago Turci”: Studium z dziejów komunikacji społecznej w dawnej Polsce (1453–1572). Lublin: Wydawnictwo UMCS, 2013.
- Tafiłowski, Piotr. “An Issue of Intercultural Communication: Unknown Letter from the ‘Sultan of Babylon’ to Pope Innocent VIII.” Journal of the Economic and Social History of the Orient (forthcoming).
- Tafiłowski, Piotr. Mohács 29 VIII 1526. Zabrze: InfortEditions, 2010.
- Tafiłowski, Piotr. “Włoskie i łacińskie dokumenty kancelarii osmańskiej z lat 1489–1538 w zbiorach Archiwum Głównego Akt Dawnych w Warszawie.” O historii, Z pasją (blog), 24 December 2013. http://ohistorii.blogspot.com/2013/12/woskie-i-acinskie-dokumenty-kancelarii.html.
- Tazbir, Janusz. Polska przedmurzem Europy. Warsaw: Twój Styl, 2004.
- Tazbir, Janusz. Polskie przedmurze chrześcijańskiej Europy: Mity a rzeczywistość historyczna. Warsaw: Wydawnictwo Interpress, 1987.
- Vetera monumenta historica Hungariam sacram illustrantia maximam partem nondum edita ex tabulariis Vaticanis. Vol. 2. Edited by Augustin Theiner. Rome: Typis Vaticanis, 1860.
- Weintraub, Wiktor. “Renaissance Poland and Antemurale Christianitatis.” Harvard Ukrainian Studies 3/4 (1979): 920–30. https://www.jstor.org/stable/41035884.