Résumés
Abstract
Historically in Spain policies to govern religion have been undertaken and controlled by the central state. After the end of the Franco era and especially since the early nineties there have been significant changes in this field. The article therefore distinguishes two main patterns of regulation of religious matters: the first of these patterns can be described as a top-down political program of government and the second one as a bottom-up policy process of governing religious diversity. The first is mainly based on the application of the “church-state” model to the regulation and control of religious minorities. The second is a new pattern which promotes a different way of dealing with religious minorities being greatly influenced by the proposals of interfaith groups and multicultural theories. It initially appeared in Catalonia and slowly develops in whole Spain. However both patterns are not completely independent; current developments in both are rather influenced by one another.
Résumé
Historiquement, en Espagne, les politiques vis-à-vis de la religion étaient établies et contrôlées par l’État central. Depuis la fin de l’ère de Franco et surtout depuis le début des années 90, il y a eu des changements significatifs dans ce domaine. Cet article distinguera donc deux modèles de régulation du religieux : le premier peut être décrit comme une politique « top-down » tandis que le deuxième se présente plutôt comme un processus « bottom-up » de gouvernance de la diversité religieuse. Le premier est surtout basé sur l’application du vieux modèle des rapports entre l’Église et l’État à la régulation et au contrôle des minorités religieuses. Le deuxième est un modèle nouveau, qui promeut une attitude différente vis-à-vis les minorités religieuses, considérablement influencée par les propositions provenant des groupes interconfessionnels et les théories multiculturelles. Ce modèle est apparu initialement en Catalonie et se développe graduellement partout en Espagne. Néanmoins, les deux modèles ne sont pas complètement indépendants, mais s’influencent mutuellement dans leur évolution.
Zusammenfassung
Historisch betrachtet ging Religionspolitik in Spanien vom Staat aus und war auch vollständig vom Zentralstaat kontrolliert. Seit dem Ende der Franco-Ära und vor allem seit dem Beginn der 90er Jahre fanden jedoch diesbezüglich bedeutende Veränderungen statt. Der vorliegende Artikel unterscheidet demgemäß zwei religionspolitische Modelle: das erste kann als „top-down“-Ansatz verstanden werden, während das zweite eher als „bottom-up“-Prozess der Steuerung religiöser Bewegungen aufzufassen ist. Das erste Modell besteht im wesentlichen in der Anwendung des traditionellen Verhältnisses Staat-Kirche auf die Kontrolle religiöser Minderheiten. Das zweite Modell ist neu und propagiert eine veränderte Verhaltensweise ihnen gegenüber. Es ist deutlich beeinflusst von Überlegungen interreligiöser Gruppen und Theorien des Multikulturellen. Dieses Modell trat erstmals in Katalonien in Erscheinung und verbreitet sich schrittweise in ganz Spanien. Die beiden Modelle sind gleichwohl nicht vollständig unabhängig voneinander, sondern beeinflussen sich wechselseitig in ihrer jeweiligen Entwicklung.
Parties annexes
Bibliography
- Anderson, John (2003), “Catholicism and democratic consolidation in Spain and Poland”, West European Politics, 26:1, pp. 137 – 156
- Bader, Veit (2007), “The Governance of Islam in Europe: The Perils of Modelling”, Journal of Ethnic and Migration Studies, Vol. 33, Issue 6, 2007
- Beckford, J. (1999), “The politics of defining religion in secular society”, in: Platvoet, J. / Molendijk, A. (eds.), The Pragmatics of Defining Religion: Contexts, Concepts and Contests, Leiden: Brill
- Campiche, J. (2003), « La régulation de la Religion par l’État et la production du lien social », Archives de Sciences sociales des Religions, 121, pp. 5-18
- Contreras, J. M. (1987), “La comisión asesora de libertad religiosa”, Revista Española de Derecho Constitucional, Año 7, Núm. 19, Enero-Abril
- Côté, P. (2003), « Autorité publique, pluralisation et sectorisation religieuse en modernité tardive », Archives de Sciences sociales des Religions, 121, pp. 19-39
- Côté, P. / Gunn, J. (eds.) (2006), La nouvelle question religieuse. Régulation ou ingérence de l’État ? Dieux, Hommes et Religions, Peter Lang, Brussels
- Davie, G. (2004), “New Approaches in the Sociology of Religion: A Western Perspective”, Social Compass, Vol. 51, No. 1, march 2004
- Davie, G. (2005), “Pluralism, Tolerance and Democracy: Theory and Practice in Europe”, Working Paper for the conference On the New Religious Pluralism and Democracy, April 21-22, 2005, Intercultural Center Auditorium, Georgetown University
- Draelants, H. / Maroy, C. (2007), “A Survey of Public Policy Analysis. Literature review”, Know & Pol, janvier 2008 (http://www.knowandpol.eu/)
- Estruch, J. / Gómez, J. / Iglesias, A. / Griera, M. M. (2004), Les altres religions. Minories religioses a Catalunya, Barcelona: Editorial Mediterrània
- Griera, M. M. (2007), “The education Battle: The Role of the Catholic Church in the Spanish Education System”, in: Grace, G. / O’Keefe, S. J. (eds.), International Handbook of Catholic Education, The Netherlands: Springer
- Griera, M. M. (2008), “Minority religious issues on the Spanish political agenda: between recognition and control”, Workshop Secularism, Secular: Democracy and religious Minorities in 9th Mediterranean Research Meeting, European University Institute, Florence.
- Gurau, A., “Introduction. Pour une analyse des politiques publiques portant sur la religion”, in: Côte / Gunn, op. cit.
- Hughey, J. (1981), “Church, State and Religious Liberty in Spain”, Journal of Church and State 23/3, pp. 100–101
- IDESCAT (2005), Baròmetre d’opinió política, Barcelona: Centre d’Estudis d’Opinió, en línia a http://www.idescat.net/cat/idescat/estudisopinio/rpeo/R-304.pdf (June, 2007)
- Jobert, Bruno / Muller, Pierre (1987), L'Etat en action. Politiques publiques et corporatismes, Paris: Presses Universitaires de France
- Jobert, B. (1992), « Représentations sociales, controverses et débats dans la conduite des politiques publiques », Revue française de science politique 42(2), pp. 219-34
- Jobert, Bruno (1995), « Rhétorique politique, controverses scientifiques et construction des normes institutionnelles: esquisse d’un parcours de recherche », in : Alain Faure / Gilles Poller / Philippe Warin (dir.), La Construction du sens dans les politiques publiques. Débats autour de la notion de référentiel, Paris: L’Harmattan
- Jordán Villacampa, M. L. (2004), “Religión y derecho en la España de la primera década del tercer milenio”, !Ilu. Revista de Ciencias de las Religiones Anejos, XI, pp. 41-50
- Koenig, M. (2007), “Europeanising the Governance of Religious Diversity: An Institutionalist Account of Muslims Struggles for Public Recognition”, Journal of Ethnic and Migration Studies, 33:6, pp. 911-932
- López Alarcón, M. (2000), “Problemas que afronta la ley de libertad religiosa de España y soluciones que ofrece para los mismos”, Anales de Derecho, Universidad de Murcia, Número 18, Págs, pp. 223-242
- Mancilla, A. (2006), “Las políticas publicas en torno la diversidad religiosa. Laicidad y signos religiosos en la escuela publica en Quebec”, Revista Mexicana de Estudios Canadienses, Otoño-invierno, núm. 012, pp. 29-49
- Maussen, M. (2007), “The governance of Islam in Western Europe. A state of the art report”, IMISCOE Working paper, 16, en línia a http://www.imiscoe.org/publications/workingpapers/documents/GovernanceofIslam.pdf (January, 2007)
- MEC (2005), Estadística de las Enseñanzas no universitarias, en línia a http://www.mec.es/mecd/jsp/plantilla.jsp?id=310&area=estadisticas (October, 2007)
- Motilla, A. (2003), “El islam en España: marco legal”, in: Maria-Àngels Roque (ed.), El islam plural, Barcelona: Icaria, pp. 313-334.
- Moreras, Jordi (2002), “Limits and contradictions in the legal recognition of Muslims in Spain”, in: W. Shadid / P. S. von Koningsveld (eds.), Religious Freedom and the Neutrality of the State: The Position of Islam in the European Union, Leiden: Peeters
- Muller, P. / Surel, Y. (1998), L’analyse de politiques publiques, Paris: Montchrestien
- Muller, P. (2000), « L’analyse cognitive des politiques publiques: vers une sociologie politique de l’action publique », Revue Française de science politique, Vol. 50, 2, pp. 189-208
- Muller, P. (2005), « Esquisse d’une théorie du changement dans l’action publique. Structures, acteurs et cadres cognitifs”, Revue Française de science politique, Vol. 55, 1, pp. 155-187
- Pérez-Agote, A. (2007), “El proceso de secularización en la sociedad española”, Revista CIDOB d’Afers Internacionals, 77, pp. 65-82
- Proeschel, C. (2003), L’idée de laïcité. Une comparaison franco-espagnole, Paris : Harmattan
- Rodríguez Blanco, Miguel (2003), “Libertad Religiosa y Registro de Entidades Religiosas (A propósito de la STC 46/2001, de 15 de febrero)”, Revista Española de Derecho Constitucional, Año 23, Núin 68, Mayo-Agoslo
- Rozenberg, D. (1996), “Minorías religiosas y construcción democrática en España (Del monopolio de la Iglesia a la gestión del pluralismo)”, Reis: Revista española de investigaciones sociológicas, 75, pp. 245-268
- Soper, C. / Fetzer, S. (2007), “Religious Institutions, Church–State History and Muslim Mobilisation in Britain, France and Germany”, , Volume , Issue 6
- Seglers, A. (2004), « Catalanisme, laïcitat i pluralisme religiós », Revista de Catalunya, 192, pp. 25-46
- Vilar, Juan Bautista (1985), “Los protestantes españoles ante la guerra civil, 1936-1939”, Cuenta y Razón, 21
- Zapata-Barrera, R (2006), Immigració i govern en nacions minoritàries: Flandes, el Québec i Catalunya en perspectiva, Barcelona: Fundació Ramon Trias Fargas.
- Zincone, G. / Caponio, T. (2006), “The multilevel governance of migration. State of art report Cluster C9”, en línia a: http://www.conflits.org/document381.html (October 2007)